Hoe de boeren uit Orthen verdwenen en de familie Ketelaars driemaal moest verkassen.
In gesprek met Jeannie Ketelaars, door Fike van der Burght
Haar vader Wim en opa Grad bestierden samen een gemengd bedrijf met het accent op veeteelt. Driemaal moest de familie verhuizen voor de Bossche stadsuitbreiding. Driemaal op zoek naar een andere plek voor de boerderij. Als oudste van een boerengezin kan Jeannie Ketelaars verhalen over de grote veranderingen die de Orthense boeren vanaf de jaren zestig meemaakten. Ze is geboren in 1955 op de Hervense dijk tegenover het huidige eetcafé D’n Boerderij.
Woon je in Orthen of daarbuiten en ben je geïnteresseerd in de geschiedenis van Orthen? Dan kun je bij onze inloop heerlijk rondneuzen in onze collectie: foto’s, bidprentjes, boeken, stambomen van diverse families en nog veel meer moois.
Dan hebben we leuk nieuws! Vanaf januari organiseren we een extra inloop moment, namelijk elke derde dinsdagochtend van de maand. De eerste keer is 20 januari, van 10.00 tot 12.00 uur. Andere data zijn: 24 februari (uitzondering, ivm carnaval), 17 maart, 21 april, 19 mei en 16 juni.
We gaan tot de zomer bekijken of er belangstelling is voor een inloop op de dinsdagochtend. De bekende inloopavond op de eerste maandag van de maand blijft natuurlijk gewoon bestaan (van 20.00 – 22.00 uur).
Heb je interesse? Je bent van harte welkom in de kelder van de Forttoren op het terrein van Fort Orthen, Ketsheuvel 56 te Orthen.
Zegt het voort
delen is lief!
Tot snel!
Daarnaast zijn we ook op zoek naar helpende handjes. Heb jij nog een uurtje over? Ben je geïnteresseerd in de geschiedenis van Orthen? Vind je het leuk om rondleidingen te geven? Wil jij helpen met de heemkundekring op de kaart te zetten?
De heemkundekring De Orthense Schaar is op zoek naar een bijzondere film uit 1954: “Orthens parochieleven”, een documentaire die destijds in opdracht van pastoor Schouten werd gemaakt.
Het idee van de pastoor was om “een soort reportage te maken die vertelt hoe de mensen in Orthen leven, hun brood verdienen, hun ontspanning zoeken en tot slot de bouw van de nieuwe kerk (de San Salvator) en hoe men rond deze kerk leeft en bidt.”
Een waardevol tijdsdocument dus, dat een uniek beeld zou geven van het leven in Orthen in de jaren vijftig
De film werd destijds opgenomen door de heren (broers) G. en A. Korst, met assistentie van mejuffrouw Lien van Bergen. Ondanks herhaalde naspeuringen is de film tot op heden niet teruggevonden. Wel weten we uit archiefstukken dat pastoor Schouten ruim 200 gulden voorschot had betaald voor de productie — een aanzienlijk bedrag in die tijd.
Het is dus goed mogelijk dat de film ooit is vertoond en daarna ergens in een kast of op een zolder terecht is gekomen.
Wie weet meer? De heemkundekring hoopt dat er nog ergens een kopie, filmrol of vermelding opduikt. Misschien ligt het materiaal nog bij een familie van de makers of betrokkenen.
Wat een geweldige dag! Open Monumentendag 2025 trok dit jaar opnieuw veel belangstelling – en dat was te merken in Orthen.
Recordaantal bezoekers
Op het Fort werd een nieuw record gevestigd: maar liefst 510 bezoekers. In totaal kwamen er honderden mensen langs de verschillende monumenten in Orthen. Niet alleen uit de wijk, maar ook uit Den Bosch en ver daarbuiten.
Beleving en activiteiten
Bezoekers kregen verhalen te horen over de rijke geschiedenis van Orthen en stelden volop vragen. Voor kinderen waren er kleurplaten, die met enthousiasme werden meegenomen. De publicaties van de Orthense Schaar vonden gretig aftrek. Ook de andere monumenten werden druk bezocht:
Voormalige pastorie: 180 bezoekers
Boerderij van Goch: 335 bezoekers
Fortje Herven: 330 bezoekers
Doopkapel: 200 bezoekers
Kerk: 350 bezoekers
Fort: 510 bezoekers
Het weer werkte geweldig mee, waardoor de dag een extra feestelijk tintje kreeg.
Positieve reacties – en zorgen
Enkele bewoners van gemeentelijke monumenten openden hun erf en deuren voor bezoekers. Dit werd zeer gewaardeerd!
Veel bezoekers spraken hun waardering uit voor de unieke plekken in Orthen. Tegelijkertijd klonken er zorgen, vooral over de staat van Fortje Herven:
“Wat een prachtige plek, maar wat jammer dat de gemeente er niets aan doet. Dit verdient echt meer aandacht!”
De huidige bewoner heeft mooie ideeën voor het pand en de groene omgeving, maar er is weinig beweging vanuit de gemeente.
Trots op Orthen
Orthen is en blijft bijzonder – met zijn monumenten, de natuur, de wielen en natuurlijk de rijke geschiedenis. De dag liet opnieuw zien hoeveel belangstelling er is voor dit erfgoed.
Wil je meer informatie over je familie of over Orthen? De Orthense Schaar houdt open huis op de eerste maandagavond van de maand vanaf 20 tot 22 uur in de kelder van het fort.
Bedankt aan alle bezoekers, vrijwilligers en betrokkenen. Tot volgend jaar!
Op zondag 14 september is er weer een landelijke Open Monumentendag. In de buiten gebieden. Het thema dit jaar is: architectuur en bouwstijlen. Zoals andere jaren doet de heemkundekring de Orthense Schaar nu ook weer mee: dit keer met een fiets en/of wandeltocht over de Orthense dijk.
We starten bij Fort Orthen, ook wel Orthense Schans genoemd, gelegen aan de Ketsheuvel. Daar kunt u natuurlijk ’t Fort bezoeken. Er is ook een tentoonstelling te zien van verdwenen arbeiderswoningen en boerderijtjes op de Hervense dijk.
Op het fort ontvangt u een folder met een beschrijving voor twee routes: over de Hervense dijk richting Heinis en via de oude Rijksweg naar oud-Orthen.
Route richting Heinis: Als u fietst of wandelt over de Hervense dijk richting d’n Boerderij (restaurant), dan kunt u nog enkele oude woningen zien, die gelukkig bespaard zijn gebleven. Maar de meesten zijn helaas onnodig gesloopt. Voorbij het restaurant bezoeken we de monumentale boerderij van Van Gogh, die tegenwoordig ook als B&B dienst doet. Deze boerderij dateert uit 1680. Voorbij deze boerderij links vindt u Fort Herven. Ook zeker een bezoekje waard.
In de buurt van het Fort: Als het gaat om architectuur en bijzondere bouwstijlen, moeten we zeker de San Salvatorkerk niet vergeten (Bossche School). Tegenwoordig een gezondheidscentrum. En het kerkhof aan de Ketsheuvel dat onlangs aangewezen is als gemeentelijk monument.
De tweede route leidt u naar Oud-Orthen. We steken ‘de grote weg’ over en zien het gebouw van Enexis (Nieuwe Zakelijkheid) en oude arbeiderswoninkjes. Na de spoorwegovergang zijn twee huizen te bezoeken die gebouwd zijn van het compensatiegeld dat het Staatsspoor uitreikte voor de onteigening van boerderijen in 1867.
Tot slot arriveren we in de Kwezelhoek waar nu in de voormalige kloostergebouwen (neo-romaanse stijl) gewoond wordt door ‘burgers’. De voormalige pastorie kan bezichtigd worden. Hier is ook een kleine foto expositie.
Tot ziens 14 september vanaf 11.00 – 17.00 uur
startpunt vanaf het Fort Orthen aan de Ketsheuvel 56
Wij hebben er zin in!!
Een vriendelijke groet, De heemkundekring de Orthense Schaar
Heb je bidprentjes, foto’s of andere spullen over de geschiedenis van jouw familie uit Orthen? Wil je iets doneren? Of heb je iets dat je liever niet weggeeft? Wij kunnen het ook fotograferen of scannen.
Twijfel je? Gooi ze niet weg! Neem contact met ons op
Wij verzamelen informatie over Orthen, zoals:
📸 Foto’s – van families, huizen, boerderijen, straten en het dorp 📜 Brieven, dagboeken, persoonsbewijzen 🎥 Films, dia’s, video’s, geluidsbanden, grammofoonplaten 🖋️ Verhalen en interviews 📑 Rekeningen, nota’s, kwitanties 📄 Afschriften van doop-, trouw- en begraafakten 🛍️ Reclamefolders, verpakkingen of advertenties van oude winkels 📰 Kranten en artikelen 🎨 Tekeningen en schilderijen
… en alles wat met Orthen te maken heeft!
Neem gerust contact op met de Orthense Schaar! Samen maken we de geschiedenis van Orthen zichtbaar.
